موسیقی چیست؟ یا موزیک چیست؟

برای پاسخ به این سوال که موسیقی چیست؟ یا موزیک چیست، باید بگوییم موسیقی در همه چیز وجود دارد؛ درون بدن ما، در حرکت سیارات و ستارگان کهکشان، در ارتباط بین انسان‌ها و ارتباط بین حیوانات، و همچنین در حرکت آب و باد

لئونارد برنشتاین می‌گوید: «موسیقی می‌تواند برای هر ناشناسی، نامی بسازد و ناشناخته‌ها را به هم منتقل کند». این یک زبان جهانی است که وقتی کلمات قادر به بیان منظور و مفهوم نیستند، انسان‌ها می‌توانند از آن به عنوان یک جایگزین شایسته، استفاده کنند.

با این تفاسیر، موزیک یا موسیقی چیست؟ چطور موسیقی در طول تاریخ بر بشریت تاثیر گذاشته است؟ این مطلب هر آنچه که نیاز دارید در مورد موزیک یا موسیقی بدانید را، بازگو خواهد کرد.

موسیقی چیست؟ (موزیک چیست؟)

به طور خلاصه، موسیقی هنر ترکیب و سازماندهی صداها همراه با عناصر دیگر در زمان، جهت ایجاد یک ترکیب معنادار است. موسیقی، عناصر مختلفی مانند ریتم، ملودی، هارمونی و رنگ یا طنین را برای ایجاد یک قطعۀ منحصر به فرد، ترکیب می‌کند.

موسیقی شامل عناصر دیگری مانند گام (توالی پی در پی نت ها) که ملودی و هارمونی را کنترل می‌کند و همچنین داینامیک (میزان شدت صدا) که بر روی تکسچر آهنگ (تعداد لایه‌های صوتی همزمان و ارتباط بین آن‌ها) تاثیر می‌گذارد، نیز می‌شود. موسیقی یا موزیک، یکی از جنبه‌های فرهنگی بشریت است که معمولا توسط انسان‌ها برای بیان احساسات، موقعیت‌ها، رویدادها و داستان‌ها استفاده می‌شود.

چندین و چند ژانر موسیقی مختلف وجود دارد که هر کدام تلاش می‌کنند برای ایجاد سبکی جدید با ویژگی‌های متمایز، روی این عناصر تمرکز کرده یا دانسته آن‌ها را نادیده بگیرند. موسیقی با استفاده از آلات مختلف موسیقی اجرا می‌شود که می‌توان آن‌ها را با تکنیک‌های آوازی مختلف، ترکیب کرد.

اجزای موسیقی

برخی از اجزای موسیقی بنیادی و اساسی هستند، در حالیکه برخی دیگر اهمیت کمتری دارند و کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از اساسی‌ترین عناصر عبارتند از ژانر موسیقی، داینامیک (میزان شدت صدا)، پیچ (زیر و بمی یا کشش صدا)، ضرب (واحدهای زمانی)، تمپو (سرعت اجرای ضرب)، ریتم، ملودی، هارمونی، وکال، رنگ یا طنین، آرتیکولاسیون، بیان، فرم و ساختار.

در برخی از تعاریف، بعضی از این اجزا، به عنوان اجزای اساسی در نظر گرفته نمی‌شوند. مثلا نوازندگان بریتانیایی، نت‌های موسیقی را جزوی از این اجزا می‌دانند و عناصر دیگری مانند ملودی و هارمونی را از این لیست حذف می‌کنند.

پیچ و ملودی در موزیک چیست؟

پیچ به این معناست که چقدر یک نت صدا می‌دهد یا با چه صدایی اجرا می‌شود.

ملودی صدایی است که پس از گوش دادن به یک آهنگ، بارها و بارها در ذهن ما مرور می‌شود و همان چیزی است که در یک آهنگ تاثیرگذار می‌تواند حتی اشک ما را سرازیر کند. اما دقیقا ملودی چیست؟ واژه‌ای که به جای خیلی از موارد مختلف از آن استفاده می‌کنیم. ملودی به زبان ساده، مجموعه‌ای از صداهای موزیکال است که در قالب یک موجودیت واحد، در کنار هم قرار می‌گیرند. ملودی از نت‌های پیچ شده (زیر و بم) تشکیل شده است که پشت سر هم نواخته می‌شوند. ملودی‌های جذاب معمولا یک سری از نت‌ها را بارها و بارها تکرار می‌کنند.

ترانه‌های موسیقی محلی معمولا از نت‌هایی از یک گام استفاده می‌کنند. ژانرهای دیگری مثل فری استایل جاز و بی‌پاپ جاز معمولا نت‌هایی از چند گام را ترکیب می‌کنند.

هارمونی و آکورد در موسیقی چیست؟

هارمونی از پخش همزمان 2 نت ساخته می‌شود. هارمونی در موسیقی تلفیق صداها و توالی آن ها است به نحوی که در قالب نوع خاصی از زیبایی شناسی قرار گیرد. هارمونی فرایندی ست که در آن انواع صدا در یک مقطع زمانی واحد ایجاد و در هماهنگی با یکدیگر شنیده و تحلیل می شوند.

آکورد از تعداد 3 یا بیشتری از نت‌ها ساخته می‌شود، بنابراین آکوردها هارمونی را ایجاد می‌کنند. آکورد (به فرانسوی: accord) به اجرای هم‌زمانِ چند صدا یا نُت گفته می‌شود. آکوردها به منظور ایجاد هماهنگی و تقویت ملودی استفاده می‌شوند و برای هر کدام از آنها «نقش» و درجهٔ ویژه‌ای در گام موسیقی در نظر گرفته می‌شود تا به همراه صداهای فرعی و نت‌های زینت، قوی‌ترین و همخوان‌ترین هارمونی ایجاد گردد.

ریتم در موزیک چیست؟

ضرب‌آهنگ یا ریتم (به فرانسوی: Rythme ) به معنی توالی ضربه‌های آهنگ که برای موزون کردن نوای موسیقی به کار می‌رود. به عبارت دیگر تکرار پی‌درپی یک حرکت پایدار در زمان مشخص را در موسیقی وزن یا ریتم گویند.

تکسچر یا بافت در موسیقی چیست؟

تا اینجا متوجه شدیم که جواب سوال موسیقی چیست، پیچیدگی‌های زیادی را شامل می‌شود، اما تکسچر یا بافت چیست؟ تکسچر یا بافت، صدای کلی یک قطعۀ موسیقی یا آهنگ است که براساس اینکه چطور سایر عناصر یا اجزای موسیقی با هم ترکیب شده‌اند، مشخص می‌شود.

قطعات موسیقی که دارای بافت ضخیمی هستند، دارای لایه‌های بسیار زیادی از سازها هستند. بافت یا تکسچر همچنین تحت تاثیر شدت صداها نیز قرار دارد. بافت موسیقی به 4 دستۀ مونوفونی، هتروفونی، هموفونی و پلی‌فونی تقسیم می‌شود.

بافت مونوفونیک

بافت مونوفونیک، توسط یک خط موسیقی ملودیک و بدون هیچگونه همراهی شناخته می‌شود.

نمونۀ آن را می‌توانید در اولین موومان سلو سوئیت شمارۀ 1 در گام سل ماژور اثر یوهان سباستین باخ نمونه‌ای از بافت مونوفونیک است، بشنوید. توجه کنید که چگونه خط تنکنوازی ویلونسل، تنها صدا در این اثر است.

نمونۀ دیگر این بافت را می‌توانید در اثر Where Have All the Flowers Gone? بشنوید که کاری از پیت سیگر تولید سال 1955 است.  توجه کنید که صدای سیگر، تنها خط موزیکال این اثر است.

بافت هترونیک

بافت هترونیک با تغییرات متعدد خط ملودیک یکسانی که به طور همزمان در صداهای مختلف شنیده می‌شود، قابل تشخیص است. این تغییرات می‌تواند یک تحریر کوچک لحن تا یک پرفورمنس طولانی صدا را تا زمانی که جریان ملودی اثر، نسبتا ثابت بماند را شامل شود.

به اثر Ana Hasreti کاری از گوسکل بکتاگیر تولید سال 2001 که یک موزیک کلاسیک ترکی است گوش کنید. توجه کنید که چگونه صدای باد ملودی ایجاد شده توسط کشش سیم‌ها را زینت می‌بخشد. در حالی که سازها هر کدام چاشنی متفاوتی دارند، اما همۀ آن‌ها یک جریان ملودی یکسان را دنبال می‌کنند.

اکنون به این قطعۀ سنتی ایرلندی The Wind That Shakes the Barley که توسط Chieftains در سال 1978 (شروع از دقیقۀ 00:50) رکورد شده است، گوش دهید و به تغییرات جزئی بین لاین‌های ملودی کمانچه و فلوت توجه کنید. این تفاوت جزئی بین کمانچه و فلوت، نمونۀ دیگری از بافت هترونیک است.

بافت هموفونیک

بافت هموفونیک با داشتن چند صدا که به طور هماهنگ با سرعت یکسان با هم اجرا می‌شوند، شناخته می‌شود. این بافت بسیار رایج است. بسیاری از اوقات این بافت به این صورت اجرا می‌شود که یک ملودی منفرد که غالب است در حال اجراست و صداهای دیگر برای کامل کردن هارمونی استفاده می‌شوند.

بیایید به قطعۀ شمارۀ 6 کورال از Six Horn Quartets نوشتۀ نیکلای چرپنین سال 1910 گوش کنیم. توجه کنید که چگونه ملودی و هارمونی اغلب در بلاک آکوردها اجرا می‌شود تا ریتمی یکپارچه را ایجاد کند.

حالا بیایید به آهنگ محلی Wild Mountain Thyme که توسط The Longest Johns (بین دقیقۀ 00:20 تا 00:44) سال 2018 رکورد شده است، گوش دهیم. در این مثال، ملودی‌ای وجود دارد که از بافت اصلی کار متمایز است، اما کماکان صداها در ریتمی یکپارچه اجرا می‌شوند.

بافت پلی‌فونی

بافت پلی‌فونی با چند صدایی‌ای که هر کدام دارای لاین ملودی و ریتم جداگانه هستند، شناخته می‌شود. به بیان دیگر، در این بافت، هر صدایی دارای لاین ملودی مستقل است و این صداهای مستقل با هم ترکیب می‌شوند تا یک هارمونی را ایجاد کنند.

در موسیقی کلاسیک غربی، پلی‌فونی معمولا در فوگ‌ها (تکنیک آهنگسازی متضاد) شنیده می‌شود، مانند فوگ شمارۀ 5 در گام ر ماژور، نوشتۀ دیمیتری شوستاکوویچ (1951-1952). توجه کنید که صداها چطور دارای لاین ملودی مستقل هستند اما در مجموع وقتی با هم شنیده می‌شوند، یک هارمونی را ایجاد می‌کنند.

در همین زمینه می‌توانیم کورس پایانی اثر I’ll Cover You – Reprise نوشتۀ سال 1996 جاناتان لارسون (از دقیقۀ 02:20 تا 02:45) گوش داد. توجه کنید که چطور 3 لایۀ مجزای وکال (صدای خواننده) با ریتم و ملودی مختلف در حال اجرا هستند اما در عین حال در یک همکاری گروهی، در مجموع یک هارمونی را ایجاد کرده‌اند.

اصطلاحات انگلیسی موسیقی:

حالا که برای یافتن پاسخ موسیقی چیست؟ یا موزیک چیست؟ این راه طولانی را تا اینجا آمده‌ایم، بد نیست که با هم نگاهی به اصطلاحات انگلیسی این موضوع نیز بیاندازیم، تا در صورت برخورد با این اصطلاحات، بدانیم که معادل چه واژه‌ای هستند.

Tune: در معنای اول اشاره دارد به همان آهنگ یا اثر موسیقی که به آن تیون گفته می‌شود. معنای دیگر آن اشاره دارد به کوک کردن ساز، صدای انسان و یا هر صدای دارای فرکانس مشخص.

Ton: درجۀ بلندی و کوتاهی صدا و آواز؛ طرز؛ گفتار و یا لحن که به آن تون گفته می‌شود.

Note: نشانه‌ای برای بیان صدای موسیقایی است. در زبان انگلیسی این کلمه به معنی صدا نیز کاربرد دارد.

Chord: که در فرانسوی به صورت accord نوشته می‌شود، همان آکورد است که از ترکیب چند نت تشکیل می‌شود.

Movement: موومان (به فرانسوی: mouvement ) به معنای بخش کاملی از یک اثر بزرگ‌ترِ موسیقی است که خود آغاز و انجامی دارد. آثاری مانند سمفونی و کنسرتو و سونات هریک از چند موومان تشکیل می‌شوند. گاه یک موومان از اثری در کنسرت‌ها اجرا می‌شود، ولی اجرای هر اثر موسیقی وقتی کامل است که تمام موومان‌های آن اجرا شود.

Fugue: فوگ واژه‌ای برگرفته از ریشه‌ای لاتین و به معنای فرار و ناپایداری است. مفهومِ فوگ در موسیقی، یک فرم با ساختاری کنترپوانتیک است که در دو یا چند صدا و بر اساسِ یک درونمایه (سوژه) ساخته می‌شود. سوژه در ابتدا به تنهایی و بدون همراهی معرفی می‌گردد، سپس مجدداً در تمامی قطعه با همراهی صداهای دیگر، بارها بازنوازی، تقلید و تکرار می‌شود. این تکرار و توالی هر بار در درجات و گام‌های متفاوتی به اجرا در می‌آید.

Texture: همان بافت موسیقی است که به معنی لایه‌های صوتی همزمان و ارتباط بین آن‌ها در یک قطعۀ موسیقی است.

Color: رنگ، طنین یا تَمبِر (به انگلیسی و فرانسوی: timbre، به ایتالیایی: timbro)، اما رنگ در موسیقی چیست؟ رنگ در موسیقی، عبارتی است برای توصیف کیفیت صدایی که از ساز موسیقی مخصوصی، به وجود می‌آید. به عبارت ساده‌تر، کیفیت احساس شنوایی تولیدشده توسط تُن یک موج صوتی.

Tempo: تندا یا تمپو (به ایتالیایی: Tempo )، معیاری از سرعت اجرای قطعه‌های موسیقی است. سرعت اهمیت زیادی در اجرای موسیقی دارد و بر احساس ناشی از موسیقی تأثیر می‌گذارد. تمپوی قطعات موسیقی اروپایی تا پیش از دوره کلاسیک، بسته به نوع قطعه، کمابیش ثابت و معلوم بود.

Articulation: جمله‌بندی یا آرتیکولاسیون (فرانسوی: Articulation ‎) در تئوری موسیقی، بیانگر شیوه‌ای از نت‌نویسی برای تکنیک‌های اجرایی موسیقی است.

Dynamics: شدت که با عنوان «داینامیک» نیز شناخته می‌شود، به بلندی صدای نت‌ها در موسیقی گفته می‌شود؛ مثلاً بسته به میزان محکم بودنِ ضربات مضراب سنتور یا شستی‌های پیانو، شدت صدا فرق می‌کند. نوانس‌ها را در زیرِ نُت‌ها، آکوردها یا یک جملهٔ موسیقایی می‌نویسند تا مشخص شود با چه شدتی اجرا شوند.

Beat: بع معنای ضرب است، اما ضرب در موزیک چیست؟ در واقع ،ضرب در موسیقی عبارت است از واحد های زمانی، که شنوندگان معمولاً در حال شنیدنِ موسیقی با حرکاتِ موزون و هماهنگ بدن یا به وسیله ی دست زدن یا پا زدن با آن همراهی میکنند. رهبر ارکستر با حرکات دست در فضا آن ها را مشخص می کند. ضرب ، واحد اندازه گیریِ ضربان های ریتمی در موسیقی است.

Bar: میزان یا ترازه یا ترازک در موسیقی، نشانه‌هایی است که برای مشخص کردن دوره‌ها و تعداد ضرب در هر دوره، و تشخیص همهٔ نکته‌های وابسته وضع شده‌است. هر دوره به‌وسیلهٔ خطی عمودی، که حامل را قطع می‌کند، از دوره‌های پس و پیشِ خود جدا می‌شود. محتوای میان هر دو خط عمودی را میزان و خط‌های عمودی را خط میزان می‌نامند.

در این مطلب سعی کردیم به فراخور محور فعالیت وبسایت ایمان لوئیس، پاسخ این سوال را که موسیقی چیست؟ یا موزیک چیست؟ تا حد امکان با جمع‌آوری و ترجمۀ مطلب از منابع مختلف، بدهیم، در مطالب بعدی، به صورت جزئی‌تر و دقیق‌تر در مورد اجزای موسیقی صحبت خواهیم کرد، نظر شما در خصوص مطالب گفته شده در این مطلب چیست؟

منابع: منبع 1  منبع 2  منبع 3  منبع 4  منبع 5  منبع 6  منبع 7  منبع 8

ترجمه و گردآوری: محسن پرهیزکار